در مورد واکنش آمریکا به متن "نهایی" و پاسخ ایران به این متن تاکنون اطلاع موثقی منتشر نشده است. بر مبنای اظهارات سخنگوی وزارت خارجه ایران که گفته است ایران این پاسخ را بررسی و به آن پاسخ خواهد داد، چنین بر می‌آید که پاسخ آمریکا صرفا اعلام موافقت یا مخالفت با محتوای دو متن نبوده بلکه پاسخی بوده تفصیلی و همراه با جزئیات؛ به نحوی‌که بررسی و پاسخ به آن ضرورت دارد. طرف آمریکایی نیز، اعم از سخنگوی وزارت خارجه آمریکا و سخنگوی شورای امنیت ملی، بسیار بیشتر از دفعات قبل از دادن هرگونه توضیحی در مورد محتوای پاسخ خود خودداری کرده‌اند. روزنامه‌نگاران غربی نیز که معمولا از منابع خود بدون ذکر نام آنها اطلاعاتی دریافت و منتشر می‌کردند، این‌بار در مقایسه با دفعات قبل خیلی در این زمینه توفیقی نداشته‌اند. در یکی از معدود موارد نشریه پولیتیکو از قول یک منبع آمریکا گفته است که پاسخ آمریکا از حد مورد انتظار ایران کمتر است. مطلبی هم فرانس۲۴ داشت که ادعا می‌کرد که آمریکا مخالف حفظ بخشی از توانمندی‌های هسته‌ای ایران در سطح سال ۹۴ است و در این رابطه با انبار شدن سانتریفیوژهای مازاد بر برجام در ایران زیر نظر آژانس مخالفت کرده و خواستار امحای آنها شده است. درستی یا نادرستی این مطلب اصلا قابل ارزیابی نیست. البته برخی منابع اسرائیلی و عربی مطالب منفی بیشتری منتشر کرده‌اند، مبنی بر اینکه پاسخ آمریکا باب میل ایران نیست. طبعا اقدام این منابع می‌تواند بیشتر با هدف جنگ روانی علیه احیای برجام انجام شده باشد.
در جریان مبادله پاسخ ها، اختلاف نظر مهم بر سر قضیه پادمان نیز یکبار دیگر به سطح آمده است. سخنگوی رسانه‌ای تیم مذاکره‌کننده ایران اخیرا طی توئیتی تاکید کرده بود که بدون حل مسائل پادمانی، ایران اقدامی در جهت انجام تعهدات هسته‌ای برجامی‌اش انجام نخواهد داد. شاید در واکنش به این توئیت بود که سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا چهارشنبه گذشته گفت آمریکا زمان اجرای مجدد برجام را به حل مسئله پادمان مشروط نمی‌کند و حل این مسئله تنها در صورت پاسخ ایران به سوال‌های آژانس ممکن خواهد بود. مدیر کل آژانس نیز اخیرا در مصاحبه‌ای بر نظرات خود مبنی بر لزوم دریافت "پاسخ‌های معتبر" از ایران برای بستن پرونده مربوطه در شورا حکام تاکید کرده است.
تاخیر آمریکا در ارسال پاسخ به متن نهایی آژانس و پاسخ ایران نیز یکی از موضوعاتی است که توجه به آن می‌تواند به درک شرایط پیچیده کمک کند. فاصله ۱۰ روزه بین ارسال پاسخ ایران در دوشنبه دو هفته پیش و ارسال پاسخ آمریکا در چهارشنبه هفته گذشته بیش از حد معمول بود. شواهد و قرائن حاکی از این است که آمریکا در این فاصله در واقع سرگرم انجام هماهنگی‌های لازم بین سه طرف بوده است. نخست روشن است که کشورهای منطقه خاورمیانه در این رابطه طرف مشورت قرار گرفته‌اند. مشاور امنیت ملی اسرائیل بخشی از هفته گذشته و هفته ماقبل آن را در واشنگتن به سر برد. سران این رژیم نیز در این فاصله بر اظهار نظرات منفی در مورد احیای برجام افزودند. از جمله نخست‌وزیر این رژیم گفت با هر توافقی با ایران مخالف نیست، اما با این توافق به‌خصوص، مخالف است. طرف دیگری که آمریکا سرگرم هماهنگی با آن بود، سه کشور اروپایی بودند. مقامات آمریکایی تایید کردند که بایدن شنبه هفته گذشته با سران سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان تلفنی در مورد توافق با ایران مشورت کرده و نظر موافق آنها را با تصمیمات خود جلب کرده است. طرف سوم بی‌شک کنگره آمریکا بوده است. در یکی دو هفته اخیر درحالی‌که جمهوری‌خواهان بر شدت مخالفت خود با برجام افزودند، دمکرات‌ها، به‌جز یکی دو نفر، در این مورد ساکت بودند. در شرایطی که آمریکا به سرعت در حال نزدیک شدن به انتخابات میان دوره است و نظرسنجی‌های اخیر حکایت از بهبود موقعیت دمکرات‌ها و اندکی افزایش شانس آنها برای حفظ سنا و مجلس نمایندگان دارد، محتمل است که دولت بایدن بیش از هر زمان دیگر نگران تاثیر احیای برجام بر مبارزات انتخاباتی باشد و به این خاطر در این فاصله تلاش کرده تا موافقت دمکرات‌های ناراضی از احیای برجام و نیز جمهوری‌خواهان میانه‌رو را با تصمیمات خود جلب کند. در هر حال، این سه طرفی که به آن اشاره شد، ممکن است هر یک به نوعی مهر خود را بر پاسخ آمریکا به متن نهایی و پاسخ ایران زده باشند.
در هر حال، به نظر می‌رسد که فرصت برای نیل به توافق حداقل در این مرحله رو به پایان است. با شروع سپتامبر وارد فصل سیاسی و دیپلماتیک جدیدی خواهیم شد و حداکثر در اوائل این ماه باید تکلیف احیای برجام روشن شود. در غیر این صورت ممکن است طرفین به تعلیق مذاکرات و رها کردن آن برای چند ماه و حداقل تا بعد از انتخابات آمریکا متمایل شوند.
کارشناس ارشد سیاست خارجی و دیپلمات سابق ایران در سازمان ملل
تبادل نظر